Kinderbijbels

Volgens kinderbijbelauteur Karel Eykman gaat het in Bijbelverhalen niet alleen om de vraag wie God is, maar ook om de levensvragen van mensen. Mensen van toen, mensen van nu en mensen van morgen, die zich afvragen: Wie ben ik en waar gaat het met ons en met de wereld waarin wij leven naar toe? 

Er zijn ook andere antwoorden op de vraag waarom je uit de Bijbel zou vertellen aan kinderen. Bijbelverhalen maken deel uit van onze cultuur. Je vindt ze terug in de literatuur en in de kunst. Ook daarom kiezen mensen ervoor die verhalen aan kinderen door te vertellen.

In de praktijk van het kerkenwerk en de geloofsoverdracht zal echter de doorslag geven dat we als volwassenen betrokken zijn geraakt bij de manier waarop God met mensen geschiedenis maakt. Daar willen we ook onze kinderen over vertellen. Bij dat vertellen gaat het om meer dan alleen maar het overdragen van kennis. Het gaat om het vertrouwd maken met de Bijbel. Het Bijbels Hebreeuwse werkwoord 'j-d-a' (jada) geeft deze dubbele motivatie bij het vertellen uit de Bijbel aan kinderen duidelijk weer. Het heeft behalve de betekenis 'kennen', 'kennis vergaren', ook de betekenis 'vertrouwd raken/zijn met'.

En dat is zeven!

En dat is zeven! Zeven manieren om kinderen uit de Bijbel te vertellen, NZV, 2001.

'Aan de kinderen die dit boek lezen: Als een kind mij vraagt wie nu eigenlijk God is, weet ik niet goed wat ik moet zeggen. Niemand kan je precies vertellen wie God is. Als je iemand tegenkomt die het je eens haarfijn zal uitleggen, hoef je het niet meteen te geloven. Je kan geloof ik het beste maar beginnen met eerst de verhalen van de bijbel een beetje te leren kennen. (...) Als je dit boek uit hebt, moet je de verhalen er maar eens op na lezen in de bijbel zelf, want daar staat natuurlijk meer. Dit boek is alleen een opstapje.'

Woord voor Woord

Woord voor Woord, ISBN 90 6986 217 4 (licentie-uitgave NZV, Hilversum).

Karel Eykman spreekt de kinderen rechtstreeks aan. Hij legt aan hen uit dat je om iets te begrijpen of te leren over God het beste kunt beginnen met de verhalen uit de Bijbel. Met behulp van die verhalen kun je zelf bedenken wie God zou kunnen zijn.

'Woord voor Woord' was oorspronkelijk (jaren zeventig) een televisieprogramma van de IKON/RKK. Het eerste oecumenische project op televisie. Met Aart Staartjes als verteller. Deze kinderbijbel vloeide daaruit voort. Het doel was met deze vertellingen een 'opstapje' te geven naar de gewone Bijbel. De verhalen zijn nogal 'vrij verteld', om kinderen te boeien. Ze wijken vrij sterk af van de oorspronkelijke tekst. Vooral oudere kinderen -die ook verhalen horen uit de gewone Bijbel- zullen dat opmerken.

'Woord voor Woord' begint met Abraham. In aparte afdelingen komt zowel het Oude Testament als het Nieuwe Testament aan bod. Tussen de twee staat een korte samenvatting van het Oude Testament, die een verbinding legt tussen de 'geschiedenis' van het Oude Testament en de verhalen van Jezus in het Nieuwe Testament.

Karel Eykman is een rasverteller. Het is dan ook niet zo vreemd dat hij in het voorwoord van zijn kinderbijbel de nadruk legt op de noodzaak van het vertellen van verhalen. Als je de verhalen van de Bijbel leert kennen, kom je een beetje op het spoor van God, schrijft hij. De Bijbelverhalen gaan namelijk over mensen aan wie je kunt merken dat ze God hebben leren kennen. Die insteek is kenmerkend voor de manier waarop Eykman de Bijbelse verhalen navertelt. Verhalen over mensen op weg door het leven en op die weg ontdekken ze steeds opnieuw dat God anders is dan ze hadden gedacht. Jammer dat vrouwen en meisjes in een aantal gedeelten er nogal bekaaid vanaf komen. Vaak worden ze nogal stereotiep getekend.

Woord voor Woord is een goed (voor)leesboek met kleine, kleurige illustraties. De tekeningen van Bert Bouwman slaan regelmatig de brug naar een westerse, hedendaagse wereld. Een wereld met huizen, auto's en winkels. Met enige creatieve aanpassing is het al te gebruiken vanaf 5 jaar. De rasverteller Eykman weet ook 12-jarigen nog te boeien.

Eykman: 'Ik vind het belangrijk om in gewone spreektaal te schrijven. Ik ga niet voor kinderen op de knieën zitten, zoals je dat in sommige kinderboeken of televisieprogramma's tegenkomt. Ik ga voor gelijkwaardigheid.'

Uit een interview in het Kinderbijbelmagazine)

Ook van de hand van Karel Eykman:

  • Als er een God is  (1998, uitgeverij Piramide, Amsterdam), een boek vol bijbelse monologen naar Bijbelverhaal uit het Oude en Nieuwe Testament.
  • Met open ogen, 100 bijbelse gedichten (2007, De Fontein, Baarn), een boek met aandacht voor gedichten uit de Psalmen, Prediker of Hooglied, maar ook gedichten naar korte uitspraken van profeten, Paulus of Jezus.

 

 

Om te beginnen

Om te beginnen, ISBN 90 266 0907 8, NZV, Hilversum, voor kinderen van 4 tot 6 jaar.

In 1985 verscheen de eerste versie van 'Om te beginnen', geschreven door Tinie de Vries. in 1997 kwam een volledig herwerkte versie uit gemaakt door Bara van Pelt en Anja de Fluiter. Deze Bijbel bevat veel meer dan de verhalen alleen. Het boek valt op door de prachtige illustraties van Erika Cotteleer: modern, kleurrijk, helder en sprekend.

De opzet is functioneel. Eerst wordt het verhaal kort toegelicht voor degene die het kind gaat voorlezen. Daarna volgt het verhaal zelf, en aan het eind van het boek staan opdrachten waarmee het thema uit het verhaal 'verwerkt' kan worden.
De verhalen die in deze kinderbijbel worden verteld, zijn thematisch gerangschikt, bijvoorbeeld 'Verhalen van trouw' en 'Verhalen van Jezus'. De verhalen voor de kinderen worden met verbeeldingskracht en een grote liefde voor taal verteld. De personen zijn levensecht, met herkenbare wensen, verlangens, gedachten en gevoelens. Er is aandacht voor mannelijke en vrouwelijke personages. Koning Salomo bijvoorbeeld heeft niet alleen raadsheren, maar ook raadsvrouwen. Er wordt niet geforceerd een goede afloop aan de verhalen gegeven. Het geheel is erg speels, terwijl toch de Bijbel vrij nauwgezet gevolgd wordt. Het bevat een heldere verantwoording, waaruit blijkt dat de verhalen met zorg gekozen zijn (zowel uit het Oude als uit het Nieuwe testament).

Een goed boek voor volwassenen en kinderen. Bedoeld voor kinderen van 4 tot 6 jaar. Maar ook oudere kinderen kunnen er heel veel plezier aan beleven omwille van de humor in de verhalen.

Bij het boek hoort ook ‘Om te beginnen…. om mee door te gaan': een kleur- en doeboekje (NZV bestelnummer 4380) Bij een aantal verhalen uit het Nieuwe testament vind je hier een kleurplaat een versje en een opdracht. De versjes zijn Bijbelliederen voor jonge kinderen geschreven door Jan D. van Laar.

Het hoogste woord

Het hoogste woord, ISBN 90 261 1907 0, De Fontein, Baarn, 2003 voor kinderen vanaf 7 jaar. 

Het hoogste woord is een bewerking van het oorspronkelijke boek van Tinie de Vries, 'Om door te vertellen'. De bewerking Het hoogste woord verscheen in 2003.
'Het hoogste woord' is bedoeld voor oudere kinderen: vanaf 7 jaar. Maar ook volwassenen kunnen door dit boek (opnieuw) kennismaken met en proeven van verhalen uit de Bijbel.

De Bijbel, het beroemdste boek aller tijden, is in 'Het Hoogste Woord' opnieuw verteld in de vorm van sprankelende literatuur voor kinderen. Het boek is opgedeeld in vier delen:
Naar een plek waar iedereen thuis is. Verhalen die de weg wijzen, de thora. Dwarse denkers en doeners. Verhalen over de profeten. Mensen maken zoveel mee. Gedichten en verhalen over ervaringen uit de geschriften. Wie zeggen de mensen dat ik ben? Verhalen over Jezus.

Net als de oorspronkelijke Bijbel is dit boek een verzameling van verhalen, brieven en gedichten die door verschillende mensen geschreven zijn. De scheppingsverhalen werden als gedichten hertaald voor kinderen vandaag. Ook een aantal psalmen, teksten uit het Hooglied en het boek Prediker komen aan bod. Slechts weinig kinderbijbels hebben aandacht voor deze boeken uit de Bijbel. De verhalen over Jezus worden verteld vanuit de vraag: 'Wie zeggen de mensen dat ik ben?' Allerlei bijbelse personages komen aan het woord en vertellen ieder op hun manier het verhaal van Jezus. Het verhaal van de schriftgeleerde vertelt vanuit een verrassende hoek het verhaal van de barmhartige Samaritaan.

Aan 'Het Hoogste Woord' werkten bekende namen uit de kinderboekenwereld mee. Zij laten in ruim 100 verhalen en gedichten de Bijbel aan het woord. Alle zeven kiezen, geïnspireerd door de Bijbeltekst, daarbij hun eigen, originele invalshoek. Aan 'Het Hoogste Woord' werkten mee: Imme Dros, Remco Ekkers, Karel Eykman, Ton Honig, Gerrie Huiberts, Sjoerd Kuyper en Bette Westera. De kleurrijke en sfeervolle illustraties zijn van Guida Joseph. Een echte aanrader.

Kijkbijbel - Verhalen uit het Oude en Nieuwe testament

Kijkbijbel - Verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament, ISBN 90 6126 388 3, Nederlands Bijbelgenootschap (NBG), Haarlem, 1994, voor kinderen van 4 tot 8 jaar. 

De Kijkbijbel is een bundeling van 28 Bijbelverhalen die oorspronkelijk in losse delen verschenen zijn, onder de titel: 'Wat de Bijbel ons vertelt'. De tekeningen zijn mooi en karakteristiek. Ze zijn zelfs als poster verkrijgbaar -als verjaardagskalender- er is een video en een diaserie van gemaakt. Inmiddels is er ook een leuke (dubbel)cd te koop met verhalen en liedjes (uit zowel het Oude als het Nieuwe testament): 'de Luisterbijbel'. Er is ook een cd-rom: 'de Klikbijbel', met kleurplaten, spelletjes en verhalen.

In eenvoudige, maar echt sprekende tekeningen weet Kees de Kort de essentie van de verhalen te raken. De mensen die op de tekeningen staan afgebeeld komen tot leven door hun sprekende gezichtsuitdrukkingen en duidelijke mimiek.

De Kijkbijbel is gebaseerd op de tekst uit de Bijbel, waarbij de hoeveelheid tekst ook nog eens zeer summier is. Zo min mogelijk tekst, alles met beeld, dat was de bedoeling: voor mensen 'voor wie het geschreven woord vaak minder toegankelijk is'. Dat betekent dat er van de 'voorlezer' nogal wat verwacht wordt: hij of zij moet wel thuis zijn in de Bijbelse verhalen om het voorlezen te kunnen begeleiden met eigen uitleg.

Vanaf de tiende druk is de Leeswijzer die voorheen gratis werd meegeleverd, als een vast onderdeel achterin het boek opgenomen.

De Kijkbijbel bevat zowel verhalen uit het Oude Testament als uit het Nieuwe Testament.
De verdeling is wat onevenwichtig: tien verhalen uit het oude testament en achttien uit het nieuwe testament. Deze keuze wordt niet verantwoord. De platen nodigen uit er samen over door te praten, met name over wat de tekst niet vertelt, maar de illustratie wel laten zien: over wat de hoofdpersonages ervaren hebben, hun blijdschap en verdriet, hun trouw en vriendschap, hun hoop en wanhoop.

Deze kinderbijbel is bedoeld voor kinderen vanaf 4 jaar. Leuk tot ongeveer 8 jaar.
De Kijkbijbel is in eerste instantie niet voor hen geschreven maar voor volwassenen met een verstandelijke handicap. De tekst is daardoor wel eenvoudig en sober, maar niet de taal van kinderen. De Bijbelverhalen zijn dan ook niet naverteld, maar zijn een vrije vertaling gebaseerd op de grondtekst en weergegeven in eenvoudige woorden en korte zinnen. Het is aan opvoeders om met eigen woorden rondom het verhaal verder te vertellen.

Bijbel voor kinderen

Bijbel voor kinderen, Oude Testament, ISBN 90 269 277 7 en Nieuwe Testament, ISBN 90 269 276 9 voor kleuters tot 8-jarigen.

 

Marianne Busser en Ron Schröder zijn bekend van kinderboeken en versjes, verstaan de kunst om een goed verhaal voor kinderen te vertellen. De kracht van hun werk ligt vaak in de humor, de onverwachte dingen en de verbeeldingskracht. Jammer dat hun Bijbelverhalen vaak moraliserend, belerend overkomen.

De illustraties van Alex de Wolf zijn heel sprekend. Eenvoudige lijnen, kleurrijk, maar niet bont, geschilderd met een grove penseel die de sfeer van het verhaal vaak goed weergeven.

De rode draad doorheen het Oude Testament is dat God vanuit de hemel toekijkt naar wat er op aarde gebeurt en mensen op pad stuurt om misstanden aan te geven en mensen te helpen. De verhalen uit het Nieuwe Testament zijn opgebouwd rond de verwondering over alles wat Jezus kan en doet, terwijl zijn leerlingen en de andere mensen er weinig of niets van begrijpen. De priesters en schriftgeleerden worden nogal zwart-wit neergezet als de tegenstanders van Jezus. Deze opzet maakt dat er in verschillende verhalen (onbedoeld?) een moraliserende ondertoon is terechtgekomen.

Bijbel voor kinderen is een mooi vormgegeven kinderbijbel, bedoeld voor kleuters tot kinderen van een jaar of acht, negen.

Een ark vol verhalen

Een ark vol verhalen - De Bijbel verteld aan kleuters, ISBN 90 2161 652 1, Ploegsma, Amsterdam, 2000.

De kinderbijbel 'Een ark vol verhalen' valt op door het stevige formaat en de kleurrijke omslag. Herma Vogel en Gitte Spee vertellen hun verhalen voor kleuters. De verhalen zijn opgebouwd in korte zinnen en helder woordgebruik. De belevingswereld van het jonge kind ligt dicht aan de oppervlakte.

Het boek eindigt met het Pinksterverhaal. Het vertelt hoe de mensen daarna door zijn gegaan met vertellen over God en Jezus. Zo maken ze de brug naar de wereld waarin we nu leven.

De mensen in de Bijbel staan centraal in hun verhalen. Er wordt verteld over hun geschiedenis met elkaar, over hoe je moet leven met elkaar. God wordt beschreven als iemand die de mensen helpt en hun richting wijst. Ook Jezus zet mensen op een spoor van leven met elkaar zoals God het bedoeld heeft.

De illustraties zijn paginavullend. Kenmerkend is het kleurgebruik en de eenvoud en helderheid van de tekeningen. Ze hebben een haast multiculturele uitstraling. Het grotere lettertype nodigt uit tot voorlezen.

Het grote avontuur van God en mens

Het grote avontuur van God en mens, ISBN 90 8082 902 1, Kok, Kampen, 2004, voor oudere kinderen vanaf 7 jaar.

Deze kinderbijbel bevat meer dan 150 verhalen uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament.

Kolet Janssen vertelt de verschillende verhalen op een boeiende manier als waren het hedendaagse verhalen. De meestal paginagrote illustraties van Thé Tjong-Khing zorgen voor de juiste sfeerschepping en maken er een mooi, verzorgd uitgegeven boek van. De verhalen zijn vlot geschreven en in eenvoudige, zorgvuldig uitgekozen woorden en zinnen verteld. De soms onvermijdelijke moeilijkere begrippen worden in de tekst zelf verklaard zonder afbreuk te doen aan het ritme van het verhaal.

De auteur maakte een selectie uit de verhalen in de Bijbel met als leidraad de hechte band tussen God en de mensen. Bekende en minder bekende verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament, worden verteld vanuit het standpunt van iemand die er bij was: de zus van Mozes, een buurman van Hosea, de melaatse die genezen wordt, een apostel van Jezus een reisgezel van Paulus. Als lezer of luisteraar word je zo bij de verhalen betrokken alsof je er zelf bij was. Een aanrader.

Koning op een ezel

Koning op een ezel. Verhalen uit het Nieuwe Testament, ISBN 90 5018 738 2, Balans, Amsterdam, 2005, doelgroep: tieners. 

Koning op een ezel is een Bijbels verhalenboek met verhalen uit het Nieuwe Testament, voor kinderen vanaf 10 jaar, maar zeker ook boeiend voor volwassenen. In dit boek schrijven Lucas en Matteüs na de dood van Jezus hun verhalen samen op, waaronder de verloren zoon, de barmhartige Samaritaan, de geboorte van Jezus en de Bergrede, de verhalen over Zacheüs, Lazarus,… Die verhalen worden boeiend en met groot respect voor de schrijvers van het Nieuwe Testament verteld. Zo ontdekken kinderen spelenderwijs de historie en inspiratie die uit deze teksten spreekt.

De verhalen zijn geïllustreerd met tekeningen en collages door Ceseli Josephus Jitta.

Het land onder de regenboog

Het land onder de regenboog, Verhalen uit het Oude Testament, ISBN 90 5018 799 4, Balans, Amsterdam, 2006, doelgroep: tieners.

In Het land onder de regenboog komen de verhalen uit de Tora,de eerste vijf Bijbelboeken aan bod. Je leest over Adam en Eva, over Noach, Jozef en Mozes.

'Het land onder regenboog' is meer dan een aantal Bijbelverhalen op een rijtje. Nico ter Lindenheeft om de Bijbelverhalen heen een verhaal bedacht waarin een verteller, Oom Ben, de verhalen vertelt aan twee kinderen, Tobias en Judith. Door de verhalen op deze manier aan te brengen kunnen de kinderen soms een vraag stellen als ze iets in het verhaal niet begrijpen en kan Oom Ben uitleg geven. Zo worden de verhalen niet alleen verteld, op deze manier wordt ook uitleg bij de verhalen meegegeven.

De profeet in de vis

De profeet in de vis, Verhalen uit het Oude Testament, ISBN 978 90 5018 873 9, Balans, Amsterdam, 2007, doelgroep: tieners.

In De profeet in de vis vind je verhalen over Jozua, Gideon en Simson, over Saul, David en Salomo, over Elia en Elisa. Het Hooglied, Ruth, Esther en Daniël vinden eveneens een plaats in dit meeslepende nieuwe boek van Ter Linden. En natuurlijk Jona, de profeet in de vis.

Tobias en Judith de kinderen uit Het land onder de regenboog zijn intussen 18 jaar oud geworden en oom Ben is overleden. Maar hun verhaal gaat verder, buurman Amos gaat verder waar oom Ben is gestopt.

De kleurrijke, eigenzinnige illustraties van Ceseli Josephus Jitta versterken de tekst met onverwachte beelden.